تاثیر کود اوره و کود بیولوژیک نیتروکسین بر عملکرد و اجزاء عملکرد ارقام مختلف سویا

چکیده ریزوباکتریهای محرک رشد گیاه از مهمترین کودهای بیولوژیکی بوده و با محلول کردن و افزایش فراهمی زیستی عناصر معدنی، با تزریق نیتروژن و تولید هورمون های رشد به طور مستقیم و با کاهش یا پیشگیری از اثرات زیان آور بیماری زائی میکروارگانیسم های دیگر، از طریق تولید انواع مواد آنتی بیوتیک و سیدروفورها بطور غیر مستقیم سبب افزایش رشد گیاه شده و عملکرد گیاهان زراعی را بهبود می بخشند. به منظور بررسی تاثیر کود اوره و کود بیولوژیک نیتروکسین بر عملکرد و اجزاء عملکرد ارقام مختلف سویا، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی ساری در سال 1389 در قالب اسپلیت پلات فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل رقم در سه سطح (bp، jk و032) به عنوان فاکتور اصلی و اوره در دو سطح (عدم استفاده و استفاده) و کود بیولوژیک نیتروکسین در دو سطح (بدون تلقیح و تلقیح) به عنوان فاکتورهای فرعی بودند. نتایج این بررسی نشان داد، تلقیح با نیتروکسین در طی فصل رشد سبب بهبود رشد گیاه شد. کاربرد نیتروکسین بر صفات تعداد دانه در بوته، وزن غلاف، درصد روغن، تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه جانبی، وزن گره ریشه، وزن خشک ساقه، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی اثر معنی داری داشت. همچنین نتایج نشان داد که ارقام سویا بر صفات عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تعداد دانه در بوته، وزن غلاف، طول غلاف، درصد روغن، وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه جانبی، ارتفاع بوته، تعداد گره ساقه، قطر ساقه، وزن خشک برگ و ساقه اثر معنی داری داشت. کود اوره نیز به طور معنی داری صفات تعداد دانه در بوته، وزن غلاف، درصد روغن، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، ارتفاع بوته، تعداد گره ساقه و وزن خشک ساقه را تحت تاثیر قرار داد. اثر متقابل رقم و اوره بر صفات تعداد دانه در بوته، وزن غلاف، تعداد شاخه جانبی، شاخص برداشت و وزن گره ریشه معنی-دار گردید، به طوریکه با مصرف کود اوره تعداد دانه در بوته، وزن غلاف و تعداد شاخه جانبی افزایش می یافت و عدم مصرف کود اوره باعث افزایش شاخص برداشت و وزن گره ریشه گردید. اثر متقابل رقم و نیتروکسین بر تعداد دانه در بوته، وزن غلاف، درصد روغن، وزن هزار دانه، تعداد شاخه جانبی، تعداد گره ریشه و وزن گره ریشه معنی دار شد، به طوری که مصرف نیتروکسین باعث افزایش این صفات شد. اثر متقابل اوره و نیتروکسین تنها بر تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، درصد نیتروژن برگ معنی دار شد، به طوری که مصرف اوره و نیتروکسین باعث افزایش تعداد دانه در بوته و وزن هزار دانه شد و عدم مصرف آن ها باعث افزایش تعداد گره ریشه و درصد نیتروژن برگ شد. همچنین درصد روغن دانه، درصد نیتروژن برگ و وزن گره ریشه تحت تاثیر اثرات متقابل سه گانه تیمارها قرار گرفت. به طور کلی نتایج این تحقیق حاکی از این است که کاربرد کود اوره و نیتروکسین، به تنهایی و یا استفاده توام از آن ها باعث ارتقاء بسیاری از صفات مورد مطالعه شد و نیز تاثیر مثبتی در بهبود ویژگی های رشدی گیاه سویا داشت. رقم bp با شاخص برداشت بالاتر نسبت به دو رقم دیگر برتری داشت و در اکثر صفات مورد مطالعه مصرف اوره و نیتروکسین، رقم bp را تحت تاثیر قرار داده و باعث افزایش معنی دار این صفات در این رقم گردید. کلمات کلیدی: سویا، نیتروژن، نیتروکسین، عملکرد و اجزاء عملکرد